"Μπαξέ Τσιφλίκι" (BINTEO)

Πάμε τσάρκα πέρα στο Μπαξέ-Τσιφλίκι,
κούκλα μου γλυκιά απ’ τη Θεσσαλονίκη.
Στου Νικάκη τη βαρκούλα, γλυκιά μου Μαριγούλα,
να σου παίξω φίνο μπαγλαμά!

Πάμε τσάρκα πέρα στο Καραμπουρνάκι,
να τα πιούμε μια βραδιά στο Καλαμάκι,
κι από ’κει στο Μπεξινάρι, σε φίνο ακρογιάλι,
να σου παίξω φίνο μπαγλαμά!

Πάμε τσάρκα στην Ακρόπολη, στη Βάρνα,
κι από ’κει στα Κούτσουρα, στου Δαλαμάγκα.
Μαριγώ, θα σε τρελάνει, ν’ ακούσεις τον Τσιτσάνη
να σου παίξει φίνο μπαγλαμά!

Σε στίχους και μουσική Βασίλη Τσιτσάνη, το «Μπαξέ τσιφλίκι» ή «Χατζή μπαξές» (γνωστό και ως «Τα κούτσουρα του Δαλαμάγκα» αλλά και ως «Πάμε τσάρκα»), ηχογραφήθηκε για πρώτη φορά στις 15 Ιουνίου του 1946, με τις φωνές των Στράτο Παγιουμτζή και Βασίλη Τσιτσάνη.

Όπως μας πληροφορεί ο ποιητής Ντίνος Χριστιανόπουλος στο βιβλίο του «Τα τραγούδια του Βασίλη Τσιτσάνη που γράφτηκαν στη Θεσσαλονίκη επί Γερμανικής Κατοχής» (Εκδόσεις Μπιλιέτο, Παιανία), ο Βασίλης Τσιτσάνης δημιούργησε το τραγούδι αυτό στα 1942.

O Βασίλης Τσιτσάνης θα δηλώσει:

«Όταν έγραψα το "Μπαξέ Τσιφλίκι" δούλευα στο μαγαζί του Δαλαμάγκα ακόμα. Εκεί μέσα το συνέθεσα».

Το μαγαζί του Δαλαμάγκα, η ταβέρνα «Τα κούτσουρα» δηλαδή, είναι ο τόπος όπου καταλήγει η «βόλτα» του Τσιτσάνη, στο τραγούδι «Μπαξέ τσιφλίκι».

Μετά το 1942 ο συνθέτης εργάστηκε στην ταβέρνα αυτή. Ο ιδιοκτήτης της, ο Θεσσαλονικιός Γιώργος Δαλαμάγκας ήταν ένας ψηλός άνδρας, επιρρεπής στο τζόγο. Το μαγαζί για δέκα χρόνια, από το 1936 και μετά, βρίσκονταν στην οδό Νικηφόρου Φωκά (στο νούμερο 10 – περίπου εκεί όπου ο δρόμος συναντά την Τσιμισκή) και μετά το 1946 μεταφέρθηκε έως το 1958 στην Αγία Σοφίας στον αριθμό 22.

Το Μπαξέ Τσιφλίκι βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη. Είναι σήμερα η περιοχή των Νέων Επιβατών, στο Δήμου Θερμαϊκού. Από εκεί (το Μπαξέ τσιφλίκι ή Μπαξέ Τσιφλίκ) ξεκινάει την «τσάρκα» του ο Βασίλης Τσιτσάνης στο ομώνυμο τραγούδι.

Αφήνοντας πίσω το Μπαξέ Τσιφλίκ, πηγαίνει στο Καραμπουρνάκι (Μικρό Καραμπουρνού ή Μικρό Έμβολο), ένα φημισμένο ακρωτήρι στην περιοχή της Καλαμαριάς, που από το 1989 έχει χαρακτηριστεί αρχαιολογικός χώρος. Εκεί στο Καραμπουρνάκι βρίσκεται και η περιοχή Καλαμάκι (όπως μας ενημέρωσε ο Δήμος Καλαμαριάς).

Μετά το Καραμπουρνάκι, στο Μπεξινάρι («Μπεχ Τσινάρ» ελληνιστί «Πέντε πλατάνια»). Όταν ακόμα στην περιοχή αυτή, με την όμορφη παραλία (το φίνο ακρογιάλι, που αναφέρει ο Τσιτσάνης στο τραγούδι) παραθέριζε κόσμος, οι ντόπιοι την αποκαλούσαν «Κήπο των πριγκίπων».  Σήμερα είναι μια μολυσμένη και υποβαθμισμένη περιοχή, ευρύτερα γνωστή ως Σφαγεία.

Μετά την Άνω Πόλη και την περιοχή της Βάρνας, η βόλτα - όπως προείπαμε - θα καταλήξει στα «Κούτσουρα» του Δαλαμάγκα.

Και ποιοι ήταν άραγε ο Νικάκης και η όμορφη Μαριγούλα;

Ο Νικακης ηταν υπαρκτό πρόσωπο. Τοτε ψαράς απο την Νεα Μηχανιωμα το γένος Σταμίδη.  Η Μαριγούλα κατά πάσα πιθανότητα ήταν φανταστική μορφή, ενταγμένη στις στιχουργικές διαθέσεις του Τσιτσάνη. 

Κάνουμε την ιδιαίτερη αναφορά στο τραγούδι αυτό, καθώς ο Στέλιος Καζαντζίδης με τη
Μαρινέλλα το ηχογράφησαν στα 1965 (υπάρχει ακόμα μια εκτέλεση - από τις λεγόμενες «Αυστραλίας» - του Στέλιου Καζαντζίδη πάλι με τη Μαρινέλλα).

Άγνωστο γιατί, στην εκτέλεση του 65 (όπως και σε αυτή της «Αυστραλίας»), οι στίχοι έχουν τροποποιηθεί:
...
Στ' ανοιχτά με τη βαρκούλα, γλυκιά μου Μαριγούλα,
να σου παίξω φίνο μπαγλαμά!
...
Πάμε τσάρκα στην Ακρόπολη, στη Βάρνα,
κι από ’κει στα Κούτσουρα, στου Δαλαμάγκα.
Μαριγώ, θα σε τρελάνει, ο πόνος σου θα γιάνει
σαν θ’ ακούσεις φίνο μπαγλαμά!

Όπως διαπιστώνετε η αναφορά στο συνθέτη λείπει.

Ακούστε το τραγούδι «Χατζή Μπαξές» από τον Στέλιο Καζαντζίδη και τη Μαρινέλλα - ηχογράφηση Αυστραλίας - στο βίντεο που ακολουθεί.

Σημείωση: 

Η φωτογραφία που εμφανίζεται στα τελευταία δευτερόλεπτα του βίντεο - με τον Τσιτσάνη και τον Καζαντζίδη να ποζάρουν μαζί - δεν είναι αυθεντική μα προϊόν μοντάζ.


Διαβάστε ακόμα

• Στέλιος Καζαντζίδης και Βασίλης Τσιτσάνης